Zabytki

Pozycja Odry – Oderstellung

Linia (Pozycja)  Odry (niem. Oderstellung) jest to zespół około 650 z planowanych około 800 żelbetowych schronów bojowych, obserwacyjnych i biernych. Zbudowane zostały w latach 1928-1939 wzdłuż lewego brzegu Odry od Wrocławia do Krosna Odrzańskiego wraz z Międzyrzeckim Rejonem Umocnionym oraz Wałem Pomorskim (niem. Pommernstellung) stanowiły główną linię obrony III Rzeszy przed atakiem ze wschodu (chodziło głównie o agresję ze strony Polski). Oderstellung miała zabezpieczyć głównie tereny Dolnego Śląska,. Oprócz betonowych umocnień wybudowano tu także schrony drewniano-ziemne, betonowe stanowiska karabinów maszynowych i umocnione stanowiska artylerii. Rejony mostów otoczono zasiekami z drutu kolczastego i założono pola minowe. Oprócz zasadniczej linii obrony powstały także fortyfikacje przedpola i umocnione przyczółki mostowe na prawym brzegu Odry, a także fortyfikacje tyłowe na Linii Bobru - tzw. "Rygiel Bobru".  W 1939 roku pozycja ta na niektórych odcinkach osłaniała koncentracje oddziałów niemieckich szykujących się do ataku na Polskę. Zaś w 1945 roku według planów dowództwa niemieckiego fortyfikacje tej linii umocnień miały zatrzymać ofensywę styczniową Armii Czerwonej, co jednakże nie powiodło się. Linia Oderstellung została przełamana na całej długości w przeciągu kilkunastu dni. 23 stycznia 1945 odziały sowieckie przełamały linię fortyfikacji w rejonie Ścinawy, co pozwoliło na utworzenie przyczółka na lewym brzegu Odry, natomiast 29 stycznia 1945 odziały radzieckie zdobyły przyczółek w rejonie Cigacic. 14 lutego na skutek sukcesów wojsk radzieckich w innych sektorach frontu zajęta została m.in. Nowa Sól i Zielona Góra. Do połowy lutego 1945 opór na większości odcinków Linii Środkowej Odry został przełamany, do 1 kwietnia (Głogów) i 6 maja (Wrocław) 1945 roku broniły się tylko załogi okrążonych miast-twierdz.

Skansen fortyfikacyjny "Rothenburg" powstał dzięki staraniom Sekcji Przyjaciół Fortyfikacji w Czerwieńsku. 

Początkowo sekcja działała przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Czerwieńsku a od początku 2011 roku weszła w struktury Stowarzyszenia Motorowodno Turystycznego "Odra Czerwieńsk".
Celem sekcji jest i od początku było ratowanie zabytków architektury militarnej w postaci niemieckich obiektów militarnych powstałych przed II wojną światową.
Dzięki podejmowanym działaniom udało się nam uratować kilka elementów wyposażenia zdemontowanych i przygotowanych do wywiezienia przez "pozyskiwaczy złomu." Zaś dzięki prowadzonym badaniom terenowym udało nam się znaleźć i uratować kolejnych kilkadziesiąt elementów wyposażenia.
Sam skansen powstał w oparciu o sześć obiektów Pozycji Odry. Są to obiekty o numerach 763, 764, 765, 766, 767 i 770.
Na obecną chwilę odrestaurowany jest obiekt 766 i 765.

W związku z licznymi zapytaniami o możliwości zwiedzania obiektów skansenu informujemy, że nie ma większego problemu ze zwiedzaniem obiektów skansenu fortyfikacyjnego "Rothenburg".
Wystarczy umówić się na zwiedzanie z którymś z opiekunów skansenu poprzez telefon 724504894, mail wocik69@wp.pl lub pisząc na naszym forum dyskusyjnym.

Międzyrzecki Rejon Umocniony – MRU

Jedną z atrakcji gminy Czerwieńsk jest niewątpliwie  południowy odcinek Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego z niem. Oder-Warthe Bogen.  To system poniemieckich fortyfikacji  powstały w latach 30  XX wieku. Fortyfikacje Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego w skrócie MRU rozciągają się na odcinku 100 kilometrów a dokładnie w łuku Odry i Warty. Natomiast w gminie Czerwieńsk usytuowanych jest dziewięć obiektów które wchodzą w skład części południowego odcinka MRU, w który to wchodzą obiekty bojowe jak i obiekty hydrotechniczne takie jak mosty przesuwne czy jazy forteczne. Do najciekawszych obiektów militarnych tejże gminy należy zaliczyć obiekt bojowy z niem. Pancerwerk o numerze 598 położony ok.1,5 km od miejscowości Nietkowice. Wybudowano go w latach 1936 – 1937 i jest jednym z najlepiej zachowanych obiektów tego odcinka. Jako ciekawostkę  godną uwagi można podać fakt, iż w tym obiekcie zachowana została jedyna w tak dobrym stanie w Europie trzy strzelnicowa półkopuła typu 2P7 dla CKM. Obiekt posiadał również kopułę sześciostrzelnicową typu 20P7 o grubości 35 cm i wadze 75 ton . Do perełek zachowanych w tym obiekcie zaliczyć możemy kopułę obserwatora typu 52P8 oraz kopułę pancerną typu 34P8 moździerza maszynowego M19 .  MRU to nie tylko obiekty bojowe ale także obiekty hydrotechniczne. Do najciekawszych należy na pewno wybudowany w latach 1938 – 1939 most przesuwny K622 położony na trasie Bródki – Nietkowice. Jego wyjątkowość powoduje fakt zastosowania  dwu izb bojowych dla ciężkich karabinów maszynowych, czego nie zaobserwujemy na innych odcinkach MRU. Do ciekawych obiektów MRU zaliczają się też stanowiska na CKM typu Ringstand 58c których na odcinku gminy Czerwieńsk zachowało się aż jedenaście. Zwiedzanie obiektów MRU na terenie gminy Czerwieńsk można prowadzić przez cały rok  pamiętając o zachowaniu należytej ostrożności . Wiele obiektów posiada bloki wejściowe z odkrytymi dołami zapadni, których pierwotnym przeznaczeniem było uniemożliwienie nieprzyjacielowi dostanie się do wnętrza obiektu.

Kościół p.w. Trójcy Św. w Będowie

Kościół p.w. Trójcy Św. wraz z terenem przykościelnym oraz występującym nas tym terenie drzewostanem (aleja lipowo - kasztanowa oraz stare drzewa) i ogrodzeniem (słupki murowane z cegły oraz płot drewniany).
Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 21 lutego 1994 r., Nr PSOZ-I-5340/71/94. Obiekt stanowi własność Parafii p.w. Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Radnicy. Zbudowany w 1882 r., murowany z cegły, jednonawowy na rzucie prostokąta, z pięcioboczną apsydą od wschodu. Do nawy od zachodu przylega czworoboczna wieża, do absydy zaś od południowego wschodu zakrystia.

Kościół WNMP wraz z wystrojem wnętrz w obrębie murów zewnętrznych - Leśniowie Wielkim

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 23 lipca 1955 r., Nr I-30/55. Obiekt stanowi własność Parafii Rzymsko - Katolickiej p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Leśniowie Wielkim. Najstarszy kościół w gminie Czerwieńsk, wybudowany najprawdopodobniej w XIV w. (pierwsza wzmianka w 1399 r.) jako jednonawowy z prostokątnym prezbiterium i wieżą od zachodu. Z czasu remontu przeprowadzonego w 1714 r. pochodzi baniasty hełm wieży. Dalszego przekształcenia gotyckiej architektury kościoła dokonano w końcu XIX w., wprowadzając elementy neoromańskie. W obecnej, wielokrotnie przerabianej budowli przeważają cechy stylowe gotyku i baroku. Z bogatego wyposażenia kościoła wymienić należy późnogotycki tryptyk warsztatu Mistrza ołtarza z Gościeszowic z 1516 r., renesansowe rzeźbione nagrobki z XVI i XVII w. oraz późnobarokowy ołtarz i ambonę. W 2004 r. odzyskano dzwon odlany w XVII w., zabrany w 1941 r. przez wojska niemieckie na przetopienie, który szczęśliwym trafem odnaleziony został w parafii ewangelickiej w głębi Niemiec.

Kościół p.w. Narodzenia NMP w Sycowicach

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 06 kwietnia 1961 r., Nr I-214/61. Obiekt stanowi własność Parafii p.w. Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Radnicy. Kościół wzniesiony jako zbór protestancki w drugiej połowie XVIII w. Zbudowany z konstrukcji szachulcowej, otynkowany, salowy z trójbocznym zamknięciem od wschodu, z kruchtami od północy i południa oraz zakrystią od strony wschodniej. Nad zachodnią częścią korpusu drewniana wieżyczka, zwieńczona hełmem z latarnią.

Budynek folwarczny gospodarczo - mieszkalny, tzw. oranżeria w Laskach

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 29 kwietnia 1971 r., Nr 2109/70. Obiekt stanowi własność prywatną. Jest to budowla murowana, piętrowa na rzucie wydłużonego prostokąta z wydatnymi ryzalitami po bokach elewacji północnej. Część środkowa jest trzykondygnacyjna, z kolistą salą na wysokości parteru i piętra, nakryta dachem stożkowym. Nad pozostałą częścią są dachy dwuspadowe. Na osi elewacji północnej znajduje się portyk wsparty na czterech kolumnach. Wszystkie zachowane obiekty są jednak bardzo zniszczone i zaniedbane.

Budynek posakralny (dawny kościół luterański) w Czerwieńsku

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 01 grudnia 1995 r., 
Nr PSOZ/II/5340/197/95. Zbór ewangelicko-luterański został wybudowany w 1851 r. Obecnie obiekt użytkowany przez Spółdzielnię Pracy „BUDOMONT”.

Kaplica grobowa w Leśniowie Wielkim

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 30 maja 1963 r., Nr I-487/63. Obiekt stanowi własność Parafii Rzymsko - Katolickiej p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Leśniowie Wielkim. Usytuowana w sąsiedztwie kościoła kaplica grobowa późnobarokowa została wzniesiona w 1714 r. Murowana na planie kwadratu, z kryptą sklepioną kolebkowo. Na zewnątrz ściany ożywione toksańskimi, zdwojonymi pilastrami w narożach. W elewacji frontowej w miejscu pilastrów znajdują się półkolumny. Wejście zaakcentowane dwoma kamiennymi kartuszami 
i trójkątnym przyczółkiem. Dach namiotowy o falistym wykroju.

Park podworski w Laskach

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 29 kwietnia 1955 r., Nr I-110/55. Zespół pałacowy zlokalizowany jest w północno - zachodniej części wsi, zbudowany około 1700 r., z założonym parkiem krajobrazowym i ogrodem barokowym przetrwał do obecnego czasu mocno uszkodzony. Pałac został spalony w 1945 r., a następnie rozebrany, pozostała zagruzowana piwnica. Od strony północnej przetrwał do dnia dzisiejszego klasycystyczny budynek - oranżeria (własność prywatna). Zachowane relikty z założenia wskazują, że regularnie rozplanowany ogród ozdobny był tu już na przełomie XVII-XVIII wieku. Zajmował on środkową część obecnego parku, a ściślej pasmo terenu położonego na południe od oranżerii, między stawem i resztkami zburzonego pałacu. Obecny zabytkowy park założony został w połowie XIX wieku na powierzchni ok. 7 ha przez Hansa von Schierstaedt (zm. 1900 r. – pochowany na cmentarzu rodowym w Laskach). Większą część parku zajmowały założenia krajobrazowe, tworząc w części zachodniej polanę przeciętą rowem wypełnionym wodą, która otacza ozdobną wyspę. Wprowadzono równocześnie obok rodzimych drzew aklimatyzowane tj. tulipanowce, daglezje, lipę amerykańską, cypryśnik błotny i klon srebrzysty. Od wschodniej części znajdowały się aleje otaczające z trzech stron czworokątny basen. Z reliktowych założeń barokowych do dnia dzisiejszego przetrwały grabowe szpalery tworzące tunel z zarośniętych koron. Odnaleźć tu także można wiele gatunków drzew, które posiadają cechy właściwe pomnikom przyrody.

Park podworski w Nietkowie

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 29 kwietnia 1955 r., Nr III-110/1/55. Park stanowi pozostałość dawnego założenia pałacowo - parkowego i należy do niedużych obiektów ogrodowych. Zlokalizowany jest w centrum miejscowości, a całość założenia obejmuje jedno otwarte wnętrze częściowo grodzone kamiennym murem. Przybliżona data założenia parku to druga połowa XIX w. Na terenie parku nie zachowały się budynki, za wyjątkiem części oficyny tuż przy bramie wjazdowej. Barokowa brama z XVIII wieku flankowana jest dwoma filarami, zdobionymi boniowaniem
i zwieńczone wazonami. W filary wmontowane zostały dwie piaskowcowe renesansowe płyty epitafijne z XVI wieku z płaskorzeźbionymi wyobrażeniami postaci. Na terenie parku znajduje się zniszczona fontanna barokowa o treflowym kształcie oraz pozostałości po drugiej fontannie w tej samej osi widokowej. Drzewostan parkowy jest bardzo cenny o zróżnicowanym wieku. Na terenie parku można wyróżnić m.in. aleję lipową, dekoracyjne buki odmiany zwisającej, drzewostan złożony z platanów, akcji, grabów, dębów.

Arboretum w Nietkowie

Obiekt wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 31 grudnia 1998 r., Nr WKZ-4258/D-770/98. Obiekt stanowi własność Nadleśnictwa Zielona Góra. Arboretum rozciąga się od północno - zachodniego końca wsi w kierunku Odry i ma powierzchnię 1,85 ha. Zostało założone w XIX w. według źródeł niemieckich przez właściciela majątku Czerwieńsk (Rothenburg), hrabiego Rothenburg (dawnego właściciela Nietkowa), według źródeł polskich (powojennych) przez szkółki Spaetha. Arboretum ma charakter kolekcji okazowej gatunków i odmian ozdobnych. Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy były zbiorem o charakterze czysto prywatnym (założone przez właściciela ziemskiego), czy też zostało założone jako kolekcja okazowa służąca szkółkom Spaetha do celów reklamowych lub handlowych. Stanowi unikalną kolekcję egzotycznych drzew iglastych i liściastych (około 150 gatunków) oraz zbiór obrazujących zmienność w obrębie rodzajów, takich jak: buki, dęby, klony, lipy, graby i jesiony. Obiekt został częściowo zniszczony podczas powodzi w 1997 r.