Mariusz Czuba  Zastępca Dyrektora NID oraz pracownicy Instytutu w asyście Tadeusza Wojtera Dyrektora Trzebiechowskiego Ośrodka Kultury i pozostałych gości przeprowadzili oględziny kompleksu budynków oraz wnętrz Domu Pomocy Społecznej w Trzebiechowie. Barbara Bielinis-Kopeć Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków przedstawiła prezentację poświęconą historii trzebiechowskiego zabytku, zaś Anna Gołębska Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Zielonej Górze reprezentująca jednocześnie  Stowarzyszenie na rzecz odnowy i rewaloryzacji dzieła Henry'ego van de Velde w Polsce omówiła rolę społeczną i turystyczną Domu Pomocy Społecznej w Trzebiechowie.

Przypomnijmy, że dawne sanatorium w Trzebiechowie, obecnie Dom Pomocy Społecznej, wzniesione w latach 1902-1905, zachowało się do dnia dzisiejszego w historycznej kompozycji oraz formie architektonicznej wraz z licznymi elementami oryginalnego wyposażenia i wystroju wnętrz. Zaliczyć je można do rzadkich przykładów realizacji ekskluzywnego zakładu fizjoterapeutyczno-dietetycznego, powstałego z fundacji właścicieli majątku - książęcej rodziny von Reuss. Jednak jego największą wartością jest fakt, iż wystrój i wyposażenie wnętrz dwóch głównych budynków zespołu tj. budynku dla pensjonariuszy i budynku administracyjno-mieszkalnego, zwanego „Domem Lekarza”, zrealizowano w oparciu o projekty belgijskiego artysty Henry’ego van de Velde oraz fakt, iż jest to jedyny przykład jego twórczości na terenie Polski. Wraz z odkryciem w 2003 roku udziału Henry’ego van de Velde w zaprojektowaniu wystroju i wyposażenia wnętrz dawnego sanatorium w Trzebiechowie, ta niewielka miejscowość znalazła się w kręgu zainteresowania ludzi ze świata kultury i sztuki z całej Europy. Skala i jakość artystycznej spuścizny van de Velde oraz doskonale zachowana oryginalna substancja zabytku, wraz z elementami wystroju i wyposażenia wnętrz głównych budynków zespołu sprawiły, że jest ono uznawane obecnie za jedno z ważniejszych dzieł artysty. Budynki dawnego sanatorium oraz ich wnętrza, poddawane na przestrzeni ubiegłych lat systematycznym badaniom i pracom remontowym oraz konserwatorsko-restauratorskim, w dużym stopniu odzyskały dawny wyraz. Wpłynęło to znacząco nie tylko na poprawę stanu zachowania zabytku, wydobycie wyjątkowej urody wnętrz z początku XX w. ale również utrwalenie jego autentycznej substancji, co podnosi sanatorium w Trzebiechowie do rangi dzieła sztuki o europejskim znaczeniu.

Pomnik Historii to jedna z czterech form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu. Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 60 zabytkom. Z każdym rokiem, lista najcenniejszych obiektów sukcesywnie powiększa się i mamy nadzieję, że już wkrótce trafi na nią nasz trzebiechowski zabytek.